Aydınlama ve Osmanlı’da Modern Eğitimin Gelişim Süreci

Özet

Bu çalışma, Aydınlanma dönemi ile Osmanlı’da modern eğitimin gelişim sürecini
değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Aydınlanma, özgürlük ve bireysel haklar çerçevesinde Batı dünyasının sosyal ve kültürel değerlerini şekillendiren bir fikir hareketidir. Bu fikir hareketi, eğitim sistemine de yansımış ve eğitimin zorunlu, laik ve kamusal bir niteliğe bürünmesini sağlamıştır. Modern eğitim, yalnızca bireylere bilgi ve beceri kazandırmakla sınırlı kalmamış, aynı zamanda toplumsal düzenin sürekliliğini sağlama ve siyasal meşruiyeti güçlendirme işlevini de üstlenmiştir. Aydınlanma düşünürleri, eğitim sistemini bireyin özgürleşmesi ve aklını kullanarak toplum içinde etkin bir rol almasını sağlayacak önemli bir araç olarak kullanmışlardır.
Aydınlanmanın eğitim anlayışı bireysel özgürlüğü, bilimsel düşünceyi ve toplumsal ilerlemeyi
teşvik etmiş, modern eğitim sistemleri bu idealler doğrultusunda şekillendirilmiştir. Bu dönüşüm süreci, günümüzün eğitim getirilerinin temel taşlarını oluşturmuş ve ulus-devletlerin vatandaş yetiştirme politikalarına yön vermesini sağlamıştır. Osmanlı eğitim tarihini Aydınlanma düşüncesinin etkileri bağlamında ele alan bu çalışma, Avrupa’da eğitimin özgürleşmesinin ve dini otoritelerin denetiminden çıkışının, dönemin içsel dinamikleriyle mümkün olduğunu ortaya koymaktadır. Batı’da başlayan modernleşme sürecinin yalnızca Avrupa’yı değil, Osmanlı İmparatorluğu’nu da içine alarak küresel ölçekte dönüştürücü bir harekete evrildiği vurgulanmaktadır. Bu çalışma, nitel bir araştırma yaklaşımıyla hazırlanmış olup, Aydınlanma düşüncesinin eğitim anlayışı ile Osmanlı’da modern eğitimin gelişim süreci arasındaki ilişki tarihsel ve felsefi çözümleme yöntemiyle incelenmiştir.